Populasi dan sampel kajian

Populasi dan Sampel Kajian

(Susunan md anuwi  Husain)

Menurut Gay dan Airasian (2003)  “Populasi adalah kumpulan sasaran pengkaji, iaitu kumpulan kepada siapa hasil kajian akan digeneralisasikan”. Sampel kajian pula ialah responden-responden kajian yang dipilih untuk mewakili sesuatu populasi. Penetapan populasi kajian adalah penting dalam kajian disebabkan populasi akan menentukan bagaimana dan berapa ramai sampel yang akan kita pilih serta perbelanjaan kajian. Sebagai contoh, kajian tentang keperluan murid-murid untuk meningkatkan pencapaian akademik mereka di sekolah luar bandar tertentulah berbeza daripada kajian tentang keperluan murid-murid luar bandar di Malaysia. Populasi bagi kedua-dua kajian adalah berbeza, saiz sampel akan berbeza, begitu juga reka bentuk kajian yang akan digunakan juga berbeza.

Sesuatu sampel yang baik ialah sampel yang mewakili populasi kajian. Terdapat tiga (3) langkah dalam proses pemilihan sampel/persampelan, iaitu:

• tentukan populasinya;

• tentukan saiz sampel; dan

• pilih sampel yang diperluka

Sebagai contoh, kita ingin memilih sampel daripada murid-murid tahun 1 di sebuah

sekolah. Anda sebagai seorang guru, pertama sekali perlu menentukan populasi kajian,

iaitu murid-murid Tahun 1. Selepas itu, anda perlu menentukan saiz sampel, misalnya,

daripada 200 orang murid Tahun 1, anda memerlukan 30% daripadanya, iaitu 60 orang

murid. Bagi langkah ketiga, anda perlu memilih 60 orang murid daripada 200 orang secara rawak. Anda boleh menggunakan salah satu daripada empat (4) kaedah yang dinyatakan. 

(a) Persampelan Rawak Mudah

Persampelan rawak mudah (PRM) adalah satu proses pemilihan sampel di mana

semua individu dalam populasi tertentu mempunyai peluang yang sama untuk dipilih

sebagai sampel. Persampelan rawak mudah merupakan kaedah terbaik untuk

mendapatkan sampel yang mewakili populasi. Dari segi tekniknya, ia perlu mengikuti

beberapa langkah tertentu, seperti berikut:

(i) Kenal pasti populasi dan berikan definisinya (misalnya, murid-murid Tahun 1).

(ii) Tentukan bilangan ahli populasi dan senaraikan nama mereka (misalnya, 250 orang).

(iii) Berikan nombor (secara berturutan) kepada setiap ahli populasi (misalnya, 000 hingga 249).

(iv) Tentukan saiz sampel (misalnya, 50 orang, iaitu 20% daripada populasi).

(v) Ambil nombor daripada jadual nombor rawak (JNR) dan pilih ahli populasi yang bernombor sama dengan nombor daripada JNR ini sebagai sampel kajian, dan ulang cara ini sehingga mendapat 50 orang sampel.

(b) Persampelan Rawak Berstrata

Persampelan rawak berstrata (PRS) adalah satu proses pemilihan sampel di mana

populasi kajian dibahagikan kepada beberapa strata/kumpulan kecil [misalnya, murid

lelaki pandai (MLP), murid lelaki lemah (MLL), murid perempuan pandai (MPP),

murid perempuan lemah (MPL)] dan semua individu dalam setiap strata mempunyai

peluang yang sama untuk dipilih sebagai sampel. Kelebihan PRS berbanding PRM

ialah penggunaan PRM lebih meyakinkan kita untuk mendapat perwakilan daripada

setiap strata pupulasi mengikut peratusan bilangan ahli-ahli dalam strata tersebut.

Dari segi tekniknya, ia perlu mengikuti beberapa langkah tertentu, seperti berikut

(i) & (ii) sama seperti teknik PRM.

(iii) Bahagikan populasi kepada strata tertentu (misalnya, MLP, MLL, MPP, MPL).

(iv) Tentukan bilangan ahli populasi dalam setiap strata (misalnya, MLP 50 orang,

MLL 70 orang, MPP 100 orang, MPL 30 orang).

(v) Berikan nombor (secara berturutan) kepada setiap ahli populasi dalam setiap strata (misalnya, MLP 00-49, MLL 00-69, MPP 00-99, MPL 00-29).

(vi) Tentukan saiz sampel bagi setiap strata (misalnya, 10 orang MLP, 14 orang

MLL, 20 orang MPP, 6 orang MPL, iaitu 20% daripada populasi dalam setiap starata).

(vii) Ambil nombor daripada jadual nombor rawak (JNR) dan pilih ahli populasi

daripada setiap strata sehingga mendapat saiz sampel yang dikehendaki.

(c) Persampelan Sistematik

Persampelan sistematik (PS) adalah satu proses persampelan, di mana setiap ahli

populasi diberi nombor berturutan, dan sampel dipilih dengan mengambil ahli

populasi yang bernombor dengan selang tertentu; misalnya nombor 5, 10, 15, 20,....; sehingga saiz sampel yang dikehendaki diperoleh. Kelebihan PS berbanding PRM dan PRS ialah PS lebih mudah dilaksanakan, bagaimanapun kaedah ini tidak memberi peluang yang sama kepada setiap ahli populasi untuk dipilih. Dari segi tekniknya, ia perlu mengikuti beberapa langkah tertentu, seperti berikut:

(i), (ii), (iii) & (iv) sama seperti teknik PRM.

(v) Untuk mendapatkan selang nombor, kita bahagikan saiz populasi dengan saiz

sampel (misalnya, 250/50 = 5).

(vi) Untuk mendapatkan sampel, kita boleh memilih ahli-ahli nombor 4, 9, 14, 19,

..., 249; yang akhirnya kita akan dapat 50 orang murid sampel.

(d) Persampelan Kelompok

Persampelan kelompok (PK) adalah satu proses persampelan, di mana ahli-ahli

populasi berada dalam kumpulan-kumpulan tertentu, dan pemilihan sampel dibuat

dengan, pertama memilih beberapa kumpulan secara rawak dan, kedua, mengambil

semua ahli daripada kumpulan-kumpulan ini sebagai sampel kajian. Kelebihan PK

berbanding PRM, PRS dan PS ialah ia lebih mudah dilaksanakan, bagaimanapun

kaedah ini tidak memberi peluang yang sama kepada setiap ahli populasi untuk

dipilih. Dari segi tekniknya, ia perlu mengikuti beberapa langkah tertentu, seperti

berikut:

(i) Sama seperti PRM.

(ii) Tentukan bilangan ahli populasi dan ahli sampelnya (misalnya, 250 orang populasi, 50 orang sampel).

(iii) Tentukan bilangan kumpulan populasi ini dan berikan nombor kepada setiap

satunya (misalnya, 10 kelas yang setiap satunya mengandungi 25 orang murid).

(iv) Tentukan bilangan kumpulan populasi yang perlu dipilih sebagai sampel dan

pilih kumpulan-kumpulan ini dengan menggunakan nombor rawak (misalnya, kita perlukan dua kumpulan untuk mendapat 50 orang sampel).

(v) Ambil semua ahli daripada setiap kumpulan yang dipilih untuk dijadikan sampel kajian.

ALAT KAJIAN

Pengutipan data kajian, sama ada kualitatif atau kuantitatif, memerlukan alat-alat kajian

yang sesuai untuk menjawab soalan-soalan kajian. Data kualitatif boleh dikutip melalui

temubual, pemerhatian, soalselidik, penelitian dokumen dan sebagainya. Data kuantitatif

pula boleh dikutip melalui, misalnya, soal selidik, ujian atau inventori.

Pembinaan Alat Kajian

Alat-alat kajian perlu dibina terlebih dahulu, sebelum kajian sebenar dijalankan. Sekiranya

kajian menggunakan ujian, ia perlu dirancang dan dibina supaya bersesuaian dengan

tujuan dan objektif kajian. Sesuatu ujian yang dibina dengan baik akan memberi ukuran

variabel dengan tepat/sah. Data yang dikutip ini akhirnya akan dianalisis dan hasilnya

akan ditafsir oleh pengkaji. Justeru, ketepatan data kajian amatlah penting disebabkan

penakrifan yang betul bergantung kepada data yang tepat. Proses pembinaan alat kajian

boleh dibahagikan kepada dua (2) bahagian, iaitu (a) menentukan objektif alat kajian, dan

(b) menentukan kandungan alat kajian,

Menentukan Objektif Ujian

Sesuatu ujian perlu dibina mengikut objektifnya, iaitu apakah yang kita ingin tahu

tentang responden kajian kita. Objektif tingkah laku yang ingin diukur hendaklah

dinyatakan dengan jelas dan ia hendaklah boleh dicapai (realistic). Contoh objektif

ujian ialah “Murid dapat menjelaskan bentuk muka bumi kampung/taman

perumahannya”. Ujian juga boleh digunakan untuk mengukur kecerdasan muridmurid.

Menentukan Kandungan

Ujian yang berkesan ialah ujian yang mempunyai kebolehpercayaan dan kesahan

kandungan (content validity) yang tinggi, iaitu berupaya mengukur kandungan

secara tekal dan tepat. Di sini, kebolehpercayaan bermaksud keupayaan ujian

mengekalkan skor, sekiranya seseorang mengambil ujian yang sama beberapa kali.

Kesahan pula bermaksud keupayaan ujian mengukur apa yang hendak diukur

dengan tepat (contohnya, berapa tepat ujian kecerdasan berupaya mengukur kecerdasan).

Sebelum ujian dibina, kandungan bidang yang ingin diukur hendaklah ditentukan

terlebih dahulu. Biasanya, kandungan bidang adalah agak luas. Bagaimanapun,

anda boleh menggunakan teknik persampelan ke atas kandungan ini untuk memilih

sampel kandungan sebagai wakil kepada kandungan sebenar (populasinya). Kita

juga perlu memestikan sampel kandungan yang dipilih dapat mengukur tingkah laku

yang ingin diukur. Pakar bidang boleh diguna untuk memastikan sampel kandungan

adalah sesuai dan ujian yang dibina mempunyai kebolehpercayaan dan kesahan

yang tinggi.

Jenis Kebolehpercayaan dan Kesahan

Terdapat tiga (3) jenis kebolehpercayaan; iaitu kestabilan (stability), kesetaraan

(equivalence) dan ketekalan dalaman (internal consistency).

Kestabilan

Kebolehpercayaan kestabilan ialah ukuran ketekalan (consistency) mengikut

peredaran masa bagi sampel yang sama. Ini bermakna alat/ujian yang boleh

dipercayai akan memberikan skor yang sama dari masa ke masa bagi responden

yang sama. Indeks kebolehpercayaan kestabilan ialah korelasi antara skor ujian kali

pertama dengan skor ujian kali kedua.

(ii) Kesetaraan

Kebolehpercayaan kesetaraan ialah ukuran kesetaraan antara skor bagi dua (2)

ujian yang setara, iaitu ujian yang berbeza, tetapi mengukur kandungan yang sama.

Ini bermakna ujian yang boleh dipercayai akan memberikan skor yang sama

sekiranya responden yang sama mengambil dua (2) ujian yang berebeza tetapi

setara. Indeks kebolehpercayaan kesetaraan ialah korelasi antara skor ujian

pertama dengan skor ujian kedua.

Ketekalan Dalaman

Kebolehpercayaan ketekalan dalaman ialah ukuran ketekalan antara skor separuh

daripada ujian dengan skor separuh lagi ujian bagi ujian yang sama. Ini bermakna

ujian yang boleh dipercayai akan memberikan skor yang sama bagi responden yang

sama, sekiranya ujian tersebut dibahagikan kepada dua (2) bahagian. Indeks

kebolehpercayaan ketekalan dalaman ialah korelasi antara skor ujian bahagian

pertama dengan skor ujian bahagian kedua.

Seterusnya, terdapat empat (4) jenis kesahan, iaitu kesahan kandungan (content validity), kesahan hubungan kriteria (criterion-related validity), kesahan konstruk (construct validity) dan kesahan muka (face validity).

(i) Kesahan Kandungan

Kesahan kandungan ialah ukuran sejauh/setepat mana sesuatu ujian dapat

mengukur kandungan bidang yang hendak diukur. Kesahan kandungan sesuatu

ujian adalah penting dalam kajian disebabkan, sekiranya kesahan kandungan rendah

maka markah ujian yang diperoleh tidak menunjukkan keupayaan sebenar

responden bagi kandungan yang diukur. Kesahan kandungan boleh ditingkatkan

dengan membandingkan item-item ujian dengan objektif dan kandungan bidang.

(ii) Kesahan Hubungan Kriteria

Kesahan hubungan kriteria terdiri daripada dua (2) bentuk, iaitu kesahan serentak

(concurrent validity) dan kesahan ramalan (predictive validity). Kesahan serentak

ialah sejauh mana sesuatu alat ukur itu berupaya menghasilkan skor yang

mempunyai hubungan dengan skor yang dihasilkan oleh alat lain yang diambil

serentak. Contohnya, satu ujian dibina untuk mengukur perkara yang sama,

dikatakan lebih mudah dan lebih cepat digunakan berbanding dengan ujian sedia

ada. Kesahan serentak boleh dikira dengan mencari korelasi antara dua skor ujianujian ini.

Kesahan ramalan pula ialah sejauh mana sesuatu alat ukur itu berupaya

menghasilkan skor yang mempunyai hubungan dengan skor yang dihasilkan oleh

alat lain yang diambil kemudian. Contohnya, satu ujian dibina untuk mengukur

pencapaian Matematik, dikatakan dapat meramal keputusan SPM Matematik.

Kesahan ramalan boleh dikira dengan mencari korelasi antara skor ujian dan gred SPM.

(iii) Kesahan Konstruk

Kesahan konstruk ialah ukuran sejauh/setepat mana sesuatu ujian dapat mengukur

sesuatu konstruk/gagasan berasaskan teori psikologi tertentu. Contohnya, alat yang

dibina untuk mengukur konstruk “rajin” sepatutnya dapat mengukur konstruk ini

dengan baik. Kesahan konstruk boleh ditingkatkan dengan memahami maksud

konstruk tertentu (misalnya, maksud “rajin”) dan mengetahui ciri-ciri orang yang

mempunyai konstruk ini (misalnya, ciri-ciri orang yang “rajin”).

(iv) Kesahan Muka

Kesahan muka bukanlah kesahan seperti yang dijelaskan, tetapi lebih kepada

sesuatu alat/ujian “nampak pada permukaannya” dapat mengukur apa yang hendak

diukur. Contohnya, bagi alat yang mengukur konstruk “rajin”, kita sepatutnya nampak

item-itemnya berkait dengan ciri-ciri orang yang “rajin”. Kesahan muka akan memberi

keyakinan kepada responden terhadap item-item yang hendak dijawab,

Bagaimanapun, kesahan muka mempunyai kelemahan tertentu, disebabkan responden boleh meneka jawapan yang “positif” kepada konstruk yang hendak diukur

Kebolehpercayaan dan Kesahan

“Kesahan” dan “kebolehpercayaan” merupakan dua aspek yang berbeza daripada

kepercayaan kajian. Isu isu yang berhubung dengan kepercayaan kajian ialah dari segi:

(1) alat yang digunakan dalam kajian; (2) proses mengutip data; dan (3) kaedah analisis data. Rumus yang dipakai adalah: kebolehpercayaan dan kesahan, keduanya

berorientasikan proses.

Dalam kajian kualitatif, alat mengutip data, secara amnya, boleh digolongkan kepada tiga (3) jenis, iaitu: (1) temuduga, (2) pemerhatian dan (3) dokumentasi.

Diskusi mengenainya boleh difokuskan dalam hal-hal berikut:

• kebolehpercayaan dan kesahan alat; dan

• triangulasi

(a) Kebolehpercayaan dan Kesahan Alat

Kebolehpercayaan dan kesahan tidak akan dibincangkan di sini. Kedua-dua konsep

ini telah pun diterangkan sebelum ini. Oleh itu, perbincangan akan ditumpukan

kepada triangulasi.

(b) Triangulasi

Triangulasi merupakan satu konsep yang digunakan umum dalam aktiviti lapangan,

membuat peta, navigasi dan latihan militer. Dalam sains sosial, triangulasi digunakan

untuk tujuan pengesahan. Dalam triangulasi juga, beberapa strategi pengutipan data

digunakan untuk mengukur sesuatu konsep. Masalah berkaitan kebolehpercayaan

dan kesahan boleh dikurangkan melalui triangulasi. Denzin (1978) mengenal pasti

empat (4) kategori triangulasi seperti berikut:

 (i) Triangulasi data yang melibatkan pengutipan pelbagai jenis data untuk

menyelidik fenomena yang sama.

(ii) Triangulasi penyelidikan yang melibatkan pelbagai pemerhati berbanding

dengan pemerhati tunggal untuk menyelidik fenomena yang sama.

(iii) Triangulasi teori yang melibatkan penggunaan lebih daripada satu teori untuk

menyelidik fenomena yang sama.

(iv) Triangulasi kaedah yang melibatkan penggunaan pelbagai kaedah untuk

menyelidik fenomena yang sama.

Dalam kajian kualitatif, mustahak bagi kita menggunakan teknik yang berbeza untuk

mengumpul data. Kita juga perlu menggunakan strategi yang berbeza untuk

menyelidik fenomena yang sama. Untuk memperoleh kebolehpercayaan dan

kesahan, kita tidak boleh mengenepikan penggunaan triangulasi, sebab cara ini

dipercayai lebih berkesan jika digunakan dalam kajian kualitatif.